Nauki ekonomiczne

Towar i potrzeby

Towar jest to znajdujące się na rynku dobra. Tak więc przedmiotem kupna – sprzedaży są towary i usługi. W ekonomi towar to są wszystkie środki, jakie mogą zostać wykorzystane, w sposób pośredni lub bezpośredni, służą do zaspokajania potrzeb ludzi. Potrzeby możemy podzielić na naturalne, teraźniejsze, realne, jednostkowe, wyższego rzędu, przyszłe, nierealne, społeczne. Natomiast środki zaspokajające potrzeby dzielimy na: dobra wolne, produktu wyroby produkcyjne, usługi produkcyjne, wyroby konsumpcyjne, usługi konsumpcyjne.

Nauki ekonomiczne

Rynek

W obecnym słowa znaczeniu rynek to nic innego jak miejsce, gdzie dochodzi do zakupu-sprzedaży towarów usług. Zaspokajanie większości potrzeb produktami odbywa się poprzez rynek dóbr i usług. Rynek jest miejscem spotkań sprzedających z kupującymi i może być zlokalizowany w sklepie, w magazynie, w biurze, na placu, na targowisku. Uczestnikami rynku po stronie sprzedających są producenci oraz handlowcy – kupcy, pośredniczący w aktach kupna – sprzedaży. Do producentów zalicza się przedsiębiorstwa przemysłowe, budowlane, rolne oraz indywidualnych rolników i rzemieślników. Uczestnikami po stronie kupujących są konsumenci, jednostki produkcyjne, usługowe i handlowe.

Nauki ekonomiczne

Dobra produkcyjne

Do dóbr produkcyjnych zalicza się dobra służące do otrzymywania nowych dóbr gospodarczych i do świadczenia usług. Są to tak zwane środki produkcji, czyli głównie surowce, materiały i maszyny. Usługami są wszelkie czynności świadczone na rzecz zaspokojenia potrzeb. Część z nich świadczona jest w procesie pozyskiwania dóbr. Są to tzw. usługi dla celów produkcji. Większość jednak usług świadczona jest dla celów konsumpcji: indywidualnej, np. usługi gastronomiczne, hotelowe, turystyczne, kosmetyczne, zbiorowej, np. usługi oświatowe, kulturalne, lecznicze, ogólnospołecznej, np. usługi w zakresie administracji, bezpieczeństwa, wymiaru sprawiedliwości. Trzeba podkreślić, że współczesny człowiek ma coraz większe zapotrzebowanie na usługi, co niewątpliwie przyczynia się do ich rozwoju.

Nauki ekonomiczne

Domy towarowe

Domy towarowe i handlowe zlokalizowane są przede wszystkim w śródmieściu. Domy towarowe i handlowe dzielimy na: uniwersalne domy towarowe, powszechne domy towarowe, domy handlowe, branżowe domy handlowe, domy dyskontowe. Uniwersalny dom towarowy to obiekt wolno stojący, wielopoziomowy o powierzchni sprzedaży powyżej 2 500 m2. Obowiązuje tu zasada „wszystko pod jednym dachem”. Cechą charakterystyczną domów towarowych jest świadczenie usług, np. dostawa towaru pod wskazany adres, serwis gwarancyjny, usługi agronomiczne, naprawcze, fryzjerskie i wiele więcej.

Nauki ekonomiczne

Cechy handlu

Cechą charakterystyczną dla współczesnego handlu jest powstawanie dużych przedsiębiorstw handlowych i tworzenie dużo powierzchniowych jednostek sprzedaży detalicznej. Organizacje będące właścicielami tych jednostek zazwyczaj charakteryzują się następującymi cechami: dokonują one zakupów na dużą skalę i dzięki temu uzyskują dostawy pniższych cenach, prowadzą swoje własne hurtownie, zatrudniają wysoko wykwalifikowanych zaopatrzeniowców i znawców od marketingu, sprzedają towary oznaczone również własną marką, prowadzą intensywne kampanie reklamowe. Do dużo powierzchniowych jednostek sprzedaży detalicznej prowadzących działalność w wielkim rozmiarze zalicza się: supersamy, megasamy, domy towarowe, centra handlowe.

Nauki ekonomiczne

Uniwersam i megasam

Uniwersam to dużo powierzchniowa jednostka samoobsługowa o powierzchni 500-4 000 m2, mieszcząca się w parterowych halach lub obiektach dwukondygnacyjnych z parkingiem. Asortyment towarowy uniwersamu obejmuje artykuły codziennego i okresowego zakupu: artykuły żywnościowe, odzież, obuwie, sprzęt gospodarstwa domowego. Uniwersamy rozmieszczane są na obrzeżach miasta lub na osiedlach. W tego typu jednostkach można skorzystać z usług gastronomii, biura podróży, zakładu fryzjerskiego, zakładu szewskiego, z opieki nad dziećmi. Megasam to dużo powierzchniowa jednostka o powierzchni sprzedaży powyżej 4 000 m2. Asortyment handlowy zbliżony jest do masy towarowej uniwersalnego domu towarowego. Wokół megasamów lokalizuje się sieć zakładów usługowych. Ważny jest łatwy dojazd samochodem i odpowiednia liczba miejsc parkingowych.

Nauki ekonomiczne

Handel detaliczny

Przedsiębiorstwa handlu detalicznego mogą prowadzić sprzedaż w jednym, określonym miejscu, najczęściej w swojej siedzibie lub w wielu miejscach, uruchamiając szereg jednostek sprzedaży detalicznej. Jednostki sprzedaży detalicznej (lub punkty sprzedaży detalicznej) są wyodrębnione organizacyjnie części przedsiębiorstwa, w których prowadzi sprzedaż detaliczną towarów. Najczęściej są one organizowane w formie sklepu. Klasyfikuje sieje według trzech głównych kryteriów którymi są: wielkość, rodzaj i charakter działalności, branża, formy i metody obsługi klientów.

Nauki ekonomiczne

Przedsiębiorstwo handlowe

Podmiotami jakimi są realizowane zadania w zakresie handlu są przedsiębiorstwa handlowe. Przedsiębiorstwo handlowe jest to jednostka gospodarcza, wyodrębniona organizacyjnie, ekonomicznie i prawnie, wyspecjalizowana w prowadzeniu działalności w zakresie obrotu towarowego, czyli w transakcjach zakupu i sprze¬daży towarów. Najogólniej wyróżnia się przedsiębiorstwa handlowe: hurtowe, detaliczne. Charakterystyczną cechą przemian gospodarczych w handlu jest rozszerzenie przez przedsiębiorstwa zakresu pełnionych funkcji. W związku z tym wzrosła li¬czba przedsiębiorstw niejednorodnych pod względem realizowanych funkcji. Tuż przy typowych rodzajach przedsiębiorstw hurtowych detalicznych, są jeszcze takie, które działają na zasadzie integracji.

Nauki ekonomiczne

Rodzaje handlu

Różnorodne i złożone zadania handlu są realizowane przez handel wewnętrzny i zagraniczny. Handel wewnętrzny jest formą wymiany towarowo-pieniężnej, która polega na zakupie i sprzedaży towarów w ramach rynku wewnętrznej. Handel wewnętrzny dokonuje przesunięcia towarów ze sfery produkcji do strefy konsumpcji na terenie kraju. Handel ten dzieli się na handel hurtowy i detaliczny. Handel hurtowy polega na zakupie towarów w dużych ilościach u producentów lub z importu i zaopatrywaniu w nie handlu detalicznego, konsumentów zbiorowych oraz innych odbiorców dokonujących zakupu towarów w większych partiach. Hurt spełnia rolę pośrednika pomiędzy przedsiębiorstwami produkcyjnymi, a handlem detalicznym. W całej działalności handlowej hurtu duże znaczenie ma zaopatrywanie jednostek handlu detalicznego. Handel detaliczny jest działalnością gospodarczą, polegającą na zakupie towarów w celu ich dalszej sprzedaży bezpośrednim konsumentom. Podstawowym zadaniem handlu detalicznego jest nieprzerwane, pełne oraz maksymalne sprawne i kulturalne zaopatrywanie odbiorców w potrzebne artykuły.

Nauki ekonomiczne

Organizacja pracy

W dzisiejszych czasach to już każde przedsiębiorstwo wymaga zorganizowania. Bez tego nie da się funkcjonować w firmie. Ze względu na wnikliwe i wielorakie zadania realizowane przez przedsiębiorstwa konieczny jest podział pra¬cy. Podział pracy polega na tym, iż ogół zadań przedsiębiorstwa dzieli się na odpo¬wiednie części, czyli zadania cząstkowe, a te z kolei na dalsze elementy, doprowa¬dzając ten podział do czynności elementarnych, dalej już niepodzielnych. W wyniku podziału pracy powstają określone stanowiska pracy i komórki organizacyjne.
Stanowiskiem pracy jest odpowiednio wyposażone miejsce pracy, w którym jeden lub kilku pracowników wykonuje określone jednorodne zadania. Rozróżnia się stanowiska pracy fizycznej (stanowiska robotnicze) i stanowi¬ska pracy umysłowej. Wśród stanowisk pracy umysłowej są stanowiska kierow¬nicze. Nie jest to jednak jedyny i doskonały podział stanowisk pracy. Klasyfika¬cja bowiem pracowników w przedsiębiorstwie może mieć różny punkt odniesie¬nia. Dano temu wyraz w dalszej części podręcznika.