Narcyzm w społeczeństwie staje się coraz bardziej powszechny, co oznacza, że coraz więcej osób przejawia ten rodzaj nerwicy. Jeszcze na początku wieku częściej występującymi zaburzeniami były histerie, inne nerwice. Obecnie świat zwraca się ku miłości własnej, która jest przesadna. Dzieje się tak dlatego, że ogromne przemiany społeczne, jakie zaszły w ostatnich kilkudziesięciu latach sprawiły, że bardziej opłaca się być indywidualistą, nie warto zwraca się ku ludziom w podążaniu do realizacji własnych celów. Jesteśmy uczeni, aby zwraca przede wszystkim uwagę na to, jacy sami jesteśmy wspaniali. Coraz częściej tez dobro innego człowieka nie jest traktowane jako coś ważnego w procesie socjalizacji dzieci. Słyszymy w domu – po co pożyczyłeś gumkę Jasiowi, tylko na tym tracisz. Najbardziej pożądane są cechy, które właśnie mogą uwypuklać cechy charakterystyczne dla zaburzeń osobowości związanych z narcyzmem.

Pacjenci trafiający do szpitala psychiatrycznego albo do gabinetu psychologicznego czy terapeutycznego skarżą się na początku na to, że nie czują sensu swojego życia. Jest to objaw bardzo wielu zaburzeń. Jednak pacjenci z zaburzeniem polegającym na żywieniu narcystycznej miłości w dalszej kolejność będą opowiadali o tym, że nie potrafią prawidłowo współżyć z innymi zarówno na płaszczyźnie fizycznej jak i psychicznej. Wszechwładne poczucie pustki odbiera im wszelki apetyt na życie. Często pacjenci ci przychodzą do gabinetu zmuszeni przez bliskich, kiedy oni sami znajdują się już w depresji. Rzadko jednak popełniają samobójstwa. Kłóciłoby się to z ich filozofią życiową -wszak nie dążą oni w swoim istnieniu do unicestwienia się. Charakterystyczne także dla takiego pacjenta jest chroniczne unikanie przez niego wszelkich bliższych związków z ludźmi.

Pożywką dla osobowości narcystycznej jest osoba, która go podziwia. Jednak traktuje on tych, którzy go podziwiają za osoby niegodne dobrego traktowania, odbiera on im prawo do godności, jednym słowem gardzi nimi. Dlatego tez prawdziwy narcyzm nie potrafi wejść w głębokie relacje z nikim. To, czego narcyzm jednocześnie pragnie najbardziej w życiu, w którym mimo wszystko odczuwa dotkliwie pustkę jest bycie podziwianym. Marzenia o wielkości stawiają wiele czasu z jego życia. Inni ludzie są potrzebni narcyzów do wspierania go w jego poczuciu godności. Jeśli ktoś, kto go podziwia nagle przestaje to robić, sam czuje do niego pogardę, ale jednocześnie myśli o sobie tym gorzej. Narcyzi mimo wszystko odnoszą mnóstwo sukcesów, na przykład zawodowych. Jednak nic one dla nich nie znaczą.

Narcyzm wtórny to nerwica, która charakteryzuje się przekonaniem o własnej ważności, z tym że przekonanie owo jest zbyt silne. Jest to nerwica, która zaburza nasza zdolność do kochania innych ludzi. Niekiedy narcyzi wtórni nie są w ogóle w stanie nawiązać jakiegokolwiek związku z innymi ludźmi, który to związek byłby oparty na jakiejkolwiek formie miłości. Narcyzmami wtórnymi stajemy się wtedy, kiedy postanawiamy, albo nieświadomie zaczynamy wycofywać własne libido z obiektów pochodzących ze świata zewnętrznego we własne ja, czasami we własne ciało. Inwestujemy całą swoją energię poznawczą w poznanie i kochanie samego siebie. Według psychologów teoretyków jest to efekt niereagowania na przykład na potrzeby dziecka we wczesnym jego etapie dzieciństwa. Kiedy jesteśmy jako takie małe dzieci rozczarowani tym, że nie możemy liczyć na miłość innych ludzi, zaczynamy zwracać się powoli ku sobie. Im bardziej dotkliwe jest poczucie odrzucenia, tym bardziej gwałtownie zwracamy tę miłość ku sobie, która z czasem jednak przybiera formę nienawiści. Bardzo trudno jest wyjść z narcyzmu wtórnego. Kierując własną energię w naszą stronę uśmierzamy niejako ból związany z odrzuceniem i wściekłością odczuwaną w stronę matki, która nie reagowała adekwatnie, albo w ogóle nie reagowała na nasze potrzeby, kiedy leżeliśmy w kojcu. Narcyzm wtórny różnie się przede wszystkim od narcyzmu pierwotnego tym, że podmiot jest w stanie fizycznie wyodrębnić się ze środowiska.

Narcyzm może wyglądać w psychologii różnie – w zależności od tego, jakie podejście teoretyczne ma autor koncepcji narcyzmu. W podejściu psychodynamicznym narcyzm to pierwotne zaburzenie, które występuje u osób, które nieprawidłowo rozwiązały problem odseparowania się od rodziców w pierwszych etapach własnego życia. Psychologia ta wyróżnia występowanie narcyzmu wtórnego oraz pierwotnego. Narcyzm pierwotny występuje u każdego, jednak znika z biegiem czasu. Jest to naturalne stadium rozwoju, które zanika w czasie,kiedy zaczynamy dostrzegać, że jesteśmy kimś innym niż na przykład nasza własna matka, do której psychicznie nie potrafimy oddzielić się w pierwszych miesiącach naszego życia. Nie mamy w świadomości wtedy pojęcia Ja – według nas w pierwszych miesiącach życia wszystko, co istnieje jest nami – nie ma wiec granicy miedzy nami, a otoczeniem. W tym okresie na przykład niemowlę przystawione do lustra nie rozpozna się w nim. W tym okresie libido freudowskie jest zwrócone całkowicie we własne ciało, albo po prostu we własne ja – we własne ego. Jest to naturalny okres w rozwoju. W takiej fazie jeśli ktoś da nam jedzenie, na przykład butelkę z mlekiem, nie jesteśmy w stanie tak naprawdę ocenić, czy to matka nam je dała, czy po prostu to naturalny stan rzeczy, ze jesteśmy nakarmieni. Dlatego trudno mówić o jakiejkolwiek wdzięczności ze strony niemowlęcia. Dopiero po kilkunastu tygodniach życia uświadamiamy sobie w naturalny sposób, że nie zawsze nasze potrzeby zostają zaspokajane

Termin określający zaburzenie osobowościowe, jakim jest narcyzm, wzięło swoją nazwę z mitu, który opowiada o młodzieńcu zakochanym e własnym odbiciu lustrzanym. Młodzieniec ów nie był w stanie skupić się ani skierować wobec żadnego innego obiektu. Jest to grecki mit, a jak wiadomo, Grecy mieli ogromne pojęcie o świecie nawet dzisiejszym. Jest to zresztą argument świadczący o tym, jak to, co wmyślili już w swoich czasach można przyjąć do wiadomości także dzisiaj – jednym słowem świadczy to o uniwersalności ich myślenia. Narcyz to człowiek, którego cała energia ego jest zwrócona do wewnątrz. Jest to w potocznym rozumieniu przesadne uwielbienie samego siebie. Każdy z nas zna w sowim otoczeniu człowieka, o którym mógłby powiedzieć, że uwielbia siebie aż za bardzo. Jednak nie każda z takich osób charakteryzuje się zaburzeniem zwanym w psychologii narcyzmem. Narcyzm prawdziwy to ten, kiedy osoba nie jest w stanie wyjść poza samego siebie w postrzeganiu świata, kiedy nie potrafi wejść w skórę na przykład towarzysza rozmowy. Narcyzm właściwy jest bardzo rzadko spotykany.

Istnieją pewne etapy w naszym myśleniu, o tym, że przeszliśmy z jednego typu myślenia w rozwoju do drugiego mówią nam często pewne osiągnięte zdolności, które są prawdziwymi kamieniami milowymi w rozwoju. Takim zjawiskiem jest na przykład decentracja, czyli czas, kiedy możemy w końcu obejrzeć się w lustrze i rozpoznać naszą własną osobę. Później następuje odwracalność operacji. Oznacza to, że możemy dodać do dwóch trzy i następnie od sumy wrócić do poprzedniego wyniku stosując odejmowanie. Na samym końcu naszego rozwoju myślenia dochodzimy do Następnie przez myślenie formalne przechodzimy do myślenia post formalnego oraz dialektycznego. Jest to – w skrócie -formułowanie w myśleniu całych teorii, tez, a także ich przekształcania systemowego. Możliwe jest także wymyślanie antytez do wymyślonych przez nas wcześniej tez. Dzięki osiągnięciu poziomu operacji dialektycznych możliwe jest myślenie o sytuacjach życiowych ujmując jednocześnie wiele punktów widzenia, korzystanie z doświadczenia. Etap ten osiągamy dopiero w dorosłości.

Podziału myślenia na autystyczne i realistyczne dokonał David Berlayne. Jest to rozróżnienie ze względu na ukierunkowanie naszych procesów myślowych. Myślenie autystyczne to myślenie, które nie jest ukierunkowane na żaden konkretny cel. przybiera formę tak zwanego bujania w obłokach. Wtedy dochodzimy do najbardziej twórczych pomysłów, ale także relaksujemy się. Według psychologów myślenie to charakteryzuje się tworzeniem luźnych asocjacji -są to oderwane od rzeczywistości spekulacje, czy skojarzenia, które nie mają wiele wspólnego z tym, co dzieje się rzeczywiście. Przykładem tego myślenia jest na przykład wizualizacja spadającego z dachu śniegu, który zmienia przy tym kolory bardzo szybko. Nie w tym rodzaju myślenia żadnych zasad, myślenie nie utrzymuje się w normach określonych przez logikę. Charakterystyczne dla tego stanu jest to, że bardzo łatwo przechodzimy z jednej sekwencji do drugiej. Jednak nie jest to sen – chociaż może nam się właśnie takie myślenie z mijaniem snów kojarzyć. Myślenie takie jest ogromnie dla nas ważne. Myślenie takie jest całkowicie dla nas, jako ludzi, normalne. Nie stanowi ono patologii. Dzięki takiemu sposobowi myślenia, który spotyka nas chyba prawie codziennie, nawet kilkakrotnie w ciągu dnia, mamy możliwość spełniania swoich potrzeb w pewien sposób. Jeśli mamy dodatkowo odpowiedni grunt i warunki, możemy także na bazie takiego myślenia wymyślić coś naprawdę twórczego.

Myślenie produktywne to rodzaj myślenia realistycznego, czyli ukierunkowanego na cel, opierającego się na zasadach logiki, podlegającego konsekwencjom świata rzeczywistego. Myślenie produktywne dodatkowo prowadzi do tego, że odtwarzamy dla nas coś zupełnie nowego. Na przeciwległym biegunie do myślenia produktywnego leży myślenie reproduktywne, które charakteryzuje się tym, że odtwarzamy jedynie to, co już kiedyś poznaliśmy, przeżyliśmy, zrobiliśmy, usłyszeliśmy czy przeczytaliśmy. Myślenie reproduktywne jednak mimo wszystko nie jest proste i prymitywne. Jest dość złożone. na przykład kiedy mamy za zadanie napisanie sprawozdania z wydatków poniesionych w tym roku przez nasza firmę i zanalizowanie, jak one się mają do stopnia, w jakim je wykorzystaliśmy użytecznie, jest zadaniem złożonym, trudnym, jednak opierającym się na myśleniu reproduktywnym. Im bardziej złożone procesy myślenia reproduktywnego, tym sprawniej poruszamy się na danym polu, tym szybciej nasza droga prowadzi nas ku byciu ekspertem w danej dziedzinie.

Koncepcja Piageta dotyczy procesu myślenia i jego rozwoju w ciągu życia. W ciągu całego życia przekształca się sposób, w jaki myślimy. Na początku, jako niemowlęta, nie myślimy praktycznie o żadnych abstrakcjach, w naszej głowie jest jedynie to, co aktualnie odbieramy przez zmysły. Dopiero po kilku pierwszych miesiącach życia następuje uwewnętrznienie procesów myślowych, decentracja i przechodzimy do etapu przedoperacyjnego. Jest to myślenie charakterystycznego dla wieku przedszkolnego. Zaczynamy wytwarzać pojęcia powoli, a wiąże się to z rozwojem mowy.