Na myślenie składają się rozmaite procesy poznawcze, takie jak kojarzenie, znajdowanie asocjacji, wyobrażenia, postrzeganie, kodowanie i wiele, wiele innych. Istnieją teorie, wedle których wszelkie akty myślenia mogą się zamknąć w ogólnych dwóch kategoriach – analiza i synteza. Jednak powstały także alternatywne teorie, takie jak teorie Berlyne’a, wedle której istnieje nieskończenie wiele operacji poznawczych, czy inaczej mówiąc katów myślenia, a to, jakie są obecne w aktualnym czasie jest zależne od sytuacji, która wymaga myślenia. Operacje te oczywiście mimo wszystko można podzielić na określone kategorie. Inni badacze ludzkiego myślenia dołożyli jeszcze do dwóch podstawowych odmian myślenia – do myślenia analitycznego i syntetycznego abstrahowanie, porównywanie oraz uogólnianie. Współcześnie jednak uważa się, że jest to zdecydowanie za mało, że nasze procesy poznawcze są znacznie bardziej skomplikowane. Jedna z najbardziej popularnych obecnie teorii myślenia zwane jest podejściem informacyjno przetworzeniowym. Wedle tej teorii myślenie to, ogólnie rzecz biorąc, poszukiwanie możliwości rozwiązania problemu, poszukiwanie dowodów, które stwierdzałyby, że możliwości pozwolą na osiągniecie celu oraz oczywiście poszukiwanie celów. Poszukiwanie celów ma miejsce w problemach otwartych, niejasno sprecyzowanych. Wnioskujemy na podstawie tych trzech elementów właśnie. Formułujemy konkluzje na podstawie przesłanek, jakie niosą za sobą możliwości, dowody oraz cele.