Nauki i definicje

Już w pierwszych okresach renesansu zaczyna kształtować się nowa forma budownictwa pomiędzy najbogatszymi mieszkańcami miasta. Są to pałace, które budowane zostają na planie prostokąta, posiadające wewnętrzny dziedziniec i są zwartą oraz w pełni zamkniętą bryłą. Początkowo posiadały jeszcze obronny charakter, co podkreślały między innymi Małek ona umieszczona w najniższych kondygnacjach. Na wyższych natomiast umieszczane są okna nieco większe. W czasie tym powstawać zaczyna także coraz więcej budynków użyteczności publicznej, gdzie człowiek może między innymi zadbać także o swoje ziemskie życie.

Wraz z rozwojem idei humanistycznych oraz ciągłym przesuwaniem się ciężaru zainteresowania człowieka na to co jest świeckim wyraźnie widać wzrost zapotrzebowania na czysto świeckie budownictwo oraz budownictwo użytku publicznego. Oczywiście nadal budowana jest znaczna liczba nowych kościołów, coraz więcej powstaje jednak także budynków, które mają zaspokajać także ziemskie potrzeby człowieka, a nie tylko te duchowe. Bardzo szybko wzrasta ilość nowych pałaców, rezydencji i tym podobnych budynków. Cechować będzie je przede wszystkim zwartość planu na którym powstają, prostota ich wykonania, czytelność, harmoniczność bryły, która wyraźnie opiera się na ziemi, a budynki nie sprawiają już wrażenia, jakoby odgrywały się i unosiły ku górze.

Miejsce narodzin architektury renesansowej to oczywiście Włochy, na co wpływ miało przede wszystkim odrodzenie narodowe i przywołanie dziedzictwa dawanego cesarstwa i jego potęgi. Mimo tego, że miejsce miał upadek idei politycznych prądy intelektualne odrodzenia cały czas rozwijały się, a architektura coraz bardziej powszechnie uznawana była jako twórcza działalność indywidualna danego architekta, nie zaś jako usługowa, pomyślana na potrzeby kościoła i jednocześnie rzemieślnicza, gdzie architekt był bezimiennym rzemieślnikiem tworzącym na chwałę Boga. O ile jeszcze w gotyku architektura i sztuka tego okresu negowała doczesny świat i dążyła przede wszystkim do uwolnienia się z niego poprzez strzelistość i wzniesienie ku górze, ku niebu, tak w okresie renesansu staranno się jak najdokładniej pokazać doskonałość ziemskiego świata. Stąd pochodziło między innymi upodobanie do form absolutnych i idealnych, a głównie do budowli centralnych. Przywoływanie detali z czasów starożytnych oraz wszystkich innych elementów połączone było z ponownym odkrywaniem dzieł i rozpraw antycznych pisarzy i architektów i wielu, wielu innych. W wieku piętnastym na terenie Włoch architektura renesansu cały czas bardzo szeroko się rozprzestrzeniała, jednak na północ od Alp cały czas panował gotyk. Dopiero w wczesnym okresie wieku szesnastego dzięki mecenatowi takich władców jak Franciszek I, Zygmunt I włoscy architekci zaczęli przybywać do krajów europy zachodniej oraz jej środkowej części. Dzieła nowej architektury zaczęły obejmować cały czas jednak tylko i wyłącznie detale oraz i małe budowle.

W architekturze okresu odrodzenia kładziono bardzo duży nacisk na odzwierciedlenie przez nią poglądów z zakresu filozofii oraz sztuki, które poszukiwały swoich wzorców w świecie antycznym, szczególnie jeśli chodzi o starożytną Grecję oraz Rzym. Renesans jest otwierającym erę nowożytną sztuce, twa on do początków baroku, gdzie zostaje w końcu wyparty. Renesans jest okresem, który rozkwitał tak naprawdę w każdej części europy w innym momencie i tak naprawdę ciężko jest określić dokładne ramy czasowe, jednak uśredniając można podać, że ten styl architektoniczny popularny był na starym kontynencie od okresu szesnastego wieku do około osiemnastego. Samo określenie renesansu wywodzi się z francuskiego i oznacza właśnie odrodzenie, co nawiązuje przede wszystkim do ponownego wprowadzenie elementów sztuk starożytnych do budowli, malarstwa, rzeźby i tak dalej. Ludzie renesansu zafascynowani byli antyczną kulturą oraz jej osiągnięciami, natomiast okres średniowiecza uznawali za czas ciemnoty, za czas kiedy tak naprawdę nie wydarzyło się nic ważnego, jest to jednak opinia strasznie niesprawiedliwa.

Oprócz porządku doryckiego wyróżnić możemy jeszcze co najmniej cztery inne style w architekturze klasycznej, gdzie do najpopularniejszych z nich zaliczyć będziemy mogli z pewnością joński oraz koryncki. Charakteryzował się on przede wszystkim o wiele bardziej ozdobnymi głowicami niż w przypadku wcześniejszych porządków, baza jeśli chodzi o jońskie kolumny była trójczłonową. Z ewolucji dwóch stylów, a mianowicie jońskiego i korynckiego wykształcił się nowy, łączący je dwa ze sobą, nazywający się stylem, czy też porządkiem kompozytowym. Do podstawowych cech, które będą go wyróżnić zaliczyć będziemy mogli przede wszystkim umieszczenie kolumny na specjalnym piedestale, a sama głowica ukształtowana jest bardziej na podobieństwo do stylu jońskiego.

Styl dorycki z całą pewnością nie był stosowany tylko i wyłącznie na terenach, które zamieszkiwali Dorowie, ale w zasadzie wszędzie tam gdzie dotarła cywilizacja prosto z greckich polis. Do najciekawszych przykładów budowli właśnie czysto doryckich zaliczyć będziemy mogli przede wszystkim te, które zachowały się na jednej z włoskich wysp, a mianowicie Sycylii. W tym przypadku jednak wyróżniał się tam specyficzny rodzaj porządku doryckiego, a mianowicie styl toskański. Surowe reguły kanonu doryckiego, który w niektórych przypadkach były po prostu trudnymi do zastosowania, , szczególnie jeśli chodzi o duże budowle, doprowadziło do zniechęcenia się do tego właśnie porządku w okresie hellenistycznym, niemniej jednak w czasie tym cały czas tworzone są dalej świątynie i budynki właśnie w tym stylu. Do przykładów zabytków powstałych w stylu doryckich zaliczyć będziemy mogli świątynię ku czci Apolla, świątynie w Paestum oraz Eginie i wiele, wiele innych tym podobnych między innymi najpopularniejszych chyba przykład stylu doryckiego jakim był grecki i ateński panteon.

Kolumny w przypadku porządku doryckiego nie posiadały swojej bazy i wspierał się bezpośrednio na tak zwany stylobacie. Sam trzon kolumny lekko zwężał się w kierunku górnym, a w około jednej trzeciej jego wysokości był dodatkowo lekko wybrzuszonym. Miało pomiędzy innymi zapobiec optycznemu złudzeniu pochylania się kolumn, co wywołane było właśnie ich zwężeniem. Kolumny w stylu doryckim w przypadku niektórych z budowli nie posiadały także entazis, gdzie przykładem mogą być na przykład kolumny znajdującej się w Epidauros, a dokładniej mówiąc w jednej z części kolumnady. Trzony dodatkowo pokrywane były kilkunastoma złożenia posiadającymi ostre zakończenia. Kapitel był skromnym i słabo ozdobionym i tworzył tylko i wyłącznie abakus oraz echinus.

Styl ten kierował się kilka podstawowymi i elementarnymi zasadami. Jedna z nich dotyczyła między innymi zasady tryglifu, która jest główną w całym porządku doryckich, gdzie stawiała ona każdemu z budowniczych trzy podstawowe wymogi, przede wszystkim tryglif znajdować musi się na każdej z kolumn, dodatkowo na krawędziach fryzu umieszczone zostać Musą dwa, stykając e się ze sobą tryglify, a nigdy nie metopy i ostatni z wymogów to umieszczenie tryglifu dokładnie nad środkiem kolumny. Rozmiary poszczególnych elementów właśnie w przypadku stylu doryckiego były z góry ściśle określonymi, gdzie na przykład kolumna składać miała się z dwunastu modułów wysokości, tryglif z jednego, a metoda z niecałych dwóch. Przyjmowało się także, że modułem w przypadku porządku doryckiego była połowa średnicy trzony kolumny u jej podstawy. Oprócz tego jeden z antycznych architektów podawał, że mianem modułu określona może być równie dobrze długość fasady danego budynku, średnica dolnych bębnów kolumny, czy też fakt, jaki szeroki jest dany tryglif.

Inaczej określany jest także mianem stylu, jest to jeden z najbardziej znanych i rozpowszechnionych porządków w przypadku architektury, który znany był w czasach antycznych. Charakteryzować będzie się on przede wszystkim swoimi dosyć ciężkimi proporcjami, surowością wykonania oraz dosyć dużym monumentalizmem. Jeśli chodzi o walory artystyczne to z całą pewnością ustępowały one miejsca funkcjonalizmowi. Architektura dorycka wywodzi się przede wszystkim z drewnianego budownictwa, posiada więc bardzo długą historię. Szeroka gama elementów wykorzystywanych podczas dekoracji oraz szczegółów w budownictwie kamiennym ma właśnie na celu imitację drewna, na przykład umieszczone nad każdą kolumną tryglify. W budownictwie drewnianym na przykład pełniły one rolę ochronną czoła belek stropowych. Jednym z bardziej charakterystycznych elementów stylu doryckiego będzie kolumna dorycka, która nie posiada bazy, a jej głowica ma prosty i nieskomplikowane kształt, przypominający okrągłą i lekko spłaszczoną powierzchnię, na której następnie mocowana jest kwadratowa płyta. Takowy rodzaj kolumn mógł pojawić się w Grecji nie wcześniej niż siedem wieków przed naszą erą. Styl ten mimo że jest może prostym to jednak posiada bardzo dużo pozytywnych stron i przez wiele lat był dominującym zanim został wyparty przez kolejny porządek, czy też styl architektury starożytnej, która była fascynacją dla kolejnych pokoleń mieszkańców kontynentu europejskiego przez wiele, wiele kolejnych wieków.